اولین سایت افغانی آموزش لینوکس

اشاره :
يكي از نگارش‌هاي سيستم‌عامل قديمي يونيكس كه همانند سلف خود در دانشگاه متولد شد،FreeBSD مي‌باشد. اين سيستم‌عامل كه در سال 1992 زاده شد، دگرگوني‌هاي بسياري را پشت سرگذاشته و همواره تكامل يافته است تا آن جا كه سايت قدرتمند ياهو، اين سيستم‌عامل را به عنوان سيستم‌عامل سرورهاي خود انتخاب كرده است. در اين نوشتار نگاهي به FreeBSD داريم.

معرفي
FreeBSD يك سيستم‌عامل قدرتمند و مشابه يونيكس است كه در سال 1992 براساس پروژه‌اي قديمي به نامBSD و توسط يك تيم نرم‌افزاري در دانشگاه بركلي كاليفرنيا (به نام‌هاي جردن كي هوبارد، گريمس، ويليامز) و با نام اوليه 386BSD Patchkit ابداع شد. سپس اين تيم با افزودن بسياري از قابليت‌ها و برطرف نمودن مشكلات اين سيستم‌عامل، نسخه‌اي جديد از آن را به نام 386BSD 0.5 طراحي كردند و در نهايت در سال 1993 شخصي به نام ديويد گريمن در والنات كريك كاليفرنيا يك سيستم‌عامل جديد به نام FreeBSD 1.0 را براساس نسخه قديمي‌اش يعني Patchkit و با همكاري سازنده اصلي آن يعني هوبارد ساخت و روانه بازار كرد. پس از آن و در سال‌هاي 1994 به بعد، نسخه‌هاي كامل‌تري از آن و تحت عنوان ويرايش‌هاي 4 و 5 توسط والنات كريك ارايه گرديد. هدف از ساخت اين سيستم‌عامل طبق گفته‌هاي جردن هوبارد، ارايه يك نرم‌افزار كامل همه منظوره و مستقل است. درضمن سورس‌كد موجود در آن طوري در اختيار كاربر قرار مي‌گيرد كه وي بتواند به راحت‌ترين و بهترين شكل از آن استفاده كند. به همين دليل اين سيستم‌عامل آزادي بيشتري را به كاربران و توسعه‌دهندگان سيستم‌عامل مي‌دهد و در اين راه نه‌تنها به ليسانس GPL كه مخصوص توسعه‌دهندگان اپن‌سورس است اكتفا نمي‌كند بلكه مجوز آزادتري براي استفاده از سورس برنامه به‌نام FreeBSD License را به علاقمندان خود اعطا مي‌نمايد. در اين ميان والنات كريك اعلام مي‌كند FreeBSD سيستم‌عاملي بسيار قدرتمند و در واقع بهترين انتخاب براي سرورهاي بزرگ محلي و يا اينترنتي محسوب مي‌شود. از بين كمپاني‌هاي سرشناس دنيا، ياهو يكي از اولين‌هايي است كه با مبنا قرار دادن FreeBSD به عنوان سيستم‌عامل سرورهاي اصلي خود، براين گفته والنات، صحه مي‌گذارد. اين سايت روزانه بيش از نيم ميليارد صفحه وب را در سراسر جهان براي كاربران خود ارسال مي‌كند كه نشان از قدرت و سرعت سيستم‌هاي مورد استفاده‌اش دارد. همچنين سرويس پست‌الكترونيك رايگان شركتي مثل مايكروسافت يعني هات‌ميل كه خود از سازندگان سيستم‌عامل‌هاي سرور است، براي تحت پوشش قرار دادن بيش از 30 ميليون كاربر در سراسر جهان، تركيبي از ويندوز، سولاريس و FreeBSD را مورد استفاده قرار مي‌دهد. طبق آزمايش‌هايي كه والنات كريك از سيستم‌عامل خود به عمل آورده، اين سيستم‌عامل موفق به انتقال دو ترابايت اطلاعات در اينترنت طي 24 ساعت شده است كه يك ركورد در نوع خود محسوب مي‌شود.

مقايسه‌
سيستم‌عاملFreeBSD از جهات بسياري با رقباي خود از دنياي لينوكس و ويندوز قابل مقايسه است. كارايي، امنيت، قابليت اطمينان و ... از مهمترين عوامل اين مقايسه محسوب مي شود.

1- قابليت اطمينان‌

2- كارايي
FreeBSD در زمينه كارايي، بسيار بي‌نقص عمل مي‌كند. عملكرد اين سيستم‌عامل در عرصه شبكه و توانايي در انتقال اطلاعات بي‌نظير است. به همين دليل برخي از بزرگ‌ترين و پرمراجعه‌ترين سايت‌هاي دنيا مثل yahoo ،Freesoftware ،Qwest ،Hotmail و ديگران از اين سيستم‌عامل بهره مي‌گيرند. سايت Freesoftware كه سايتي برمبناي انتقال با پروتكلFTP است، بيش از 2/1 ترابايت اطلاعات را در طي روز به سراسر دنيا ارسال مي‌كند. در مورد لينوكس بايد عنوان كرد كه اين سيستم‌عامل هم از سرعت پردازش و كارايي بالايي برخوردار است، اما در آزمايش‌هاي خود تحت يك محيط بزرگ شبكه‌اي پرترافيك در حدود 20 الي 30 درصد از رقيب خود يعني FreeBSD عقب مي‌ماند. البته سازندگان كرنل ادعا مي‌كنند كه اين مسأله با استفاده از نسخه 4/2 كرنل لينوكس كه داراي يك حافظه مجازي مشابه FreeBSD است حل مي‌شود. به هر حال از آن‌جايي كه هر دو اين سيستم‌عامل‌ها با سورس‌باز ارايه مي‌شوند، اين اميدواري وجود دارد كه از لحاظ سطح تكنولوژي به دليل الگوپذيري از يكديگر، هيچ‌گاه داراي اختلاف اساسي نخواهد بود.
در مورد ويندوز بايد گفت كه كارايي كم در محيط شبكه پرترافيك، هميشه از بزرگ‌ترين معضلات اين سيستم‌عامل بوده و هست. حتي با ارتقاي ويندوزNT به نسخه 2003 هم آن‌چنان تفاوت آشكاري در كارايي و سرعت سيستم به‌خصوص در زمينه‌ سرورهاي اينترنتي پركاربرد ايجاد نمي‌شود.

3- امنيت
در مقوله امنيت،FreeBSD هميشه به عنوان يكي از امن‌ترين سيستم‌ها مدنظر كارشناسان قرار داشته است. تمام ماژول‌ها و اجزاء آن بارها از جهت امنيت مورد آزمايش و بررسي قرار گرفته‌اند. اين سيستم‌عامل همچنين داراي سطوح مختلف امنيت در داخل كرنل است و به مدير سيستم اجازه مي‌دهد تا سطح دسترسي كاربران را، حتي براي توابع دروني آن كرنل مشخص كند. به علاوه اين‌كه FreeBSD داراي مكانيسم ديواره آتش، Packet Fillering و بسياري از ابزارهاي كشف و رديابي نفوذ است.
عليرغم اين‌كه لينوكس نيز همانند FreeBSD داراي ديواره آتش و ابزارهاي متعدد IDS است اما نحوه ارايه اين سيستم‌عامل به صورت سورس‌باز و اين‌كه در اختيار گروه‌هايي است كه بسياري از آن‌ها داراي دانش كافي در زمينه امنيت نمي‌باشند و همچنين تعداد زيادي شركت‌هاي توسعه‌دهنده لينوكس، به‌خصوص آن‌هايي كه به مقوله كارايي و كاربرد بيش از امنيت اهميت مي‌دهند (مثل ردهت) باعث شده تا اين سيستم‌عامل در رده‌بندي امنيتي، پايين‌تر از رقيب خود قرار گيرد.
در مورد ويندوز نيز از آن‌جا كه اين سيستم عامل داراي سورس‌باز نمي‌باشد، ضعف‌هاي دروني آن كمتر از سايرين به گوش مي‌رسد اما به هرحال اين ضعف‌ها از چشم متخصصان امنيت دور نمي‌ماند و هر از گاهي چند نمونه از اين موارد در قالب ويروس، كرم و حفره‌هاي امنيتي برملا مي‌شود به هر حال اين سيستم‌عامل براي استفاده در مكان‌هايي كه عامل امنيت ارزش زيادي دارد، انتخاب مناسبي محسوب نمي‌شود

4- فايل سيستم
FreeBSD از سيستم‌ فايلي Unix File System) UFS) كه مختص سيستم‌عامل يونيكس است استفاده مي‌كند.
اين سيستم، اندكي از سيستم مورد استفاده لينوكس يعني 2ext پيچيده‌تر و پيشرفته‌تر است و عمليات ناهمزمان خواندن و نوشتن ديسك (Asyscronous I/O) را بيشتر و بهتر انجام مي‌دهد. همچنين اين سيستم‌ فايلي از File Flag هم پشتيباني مي‌كند كه از نوشته شدن تراك‌هاي خراب بر روي ديسك جلوگيري مي‌كند. يا هر گونه تغييري را در محتويات يك فايل يا يك دايركتوري در تمام زمان عمر آن محدود مي كند، يا از حذف شدن يك فايل جلوگيري مي‌كند. اين قابليت‌ها زماني كه با توانايي‌هاي موجود در كرنل تلفيق مي‌شود، محيط كاملاً قابل كنترل و جالبي را پديد مي‌آورد.
فايل سيستم مورد استفاده لينوكس هم كارايي بسيارخوبي دارد اما نقطه ضعف آن، عدم پايداري كافي مي‌باشد. چه بسا بروز يك اشكال در زمان Mount بتواند قسمتي از يك فايل سيستم را دچار خرابي نمايد و باعث از دست رفتن اطلاعات آن قسمت شود.
در مورد ويندوز، آنچه كه از آن به نامFAT يا NTFS نام برده مي‌شود، براي موارد محدود مثل دسترسي چند كاربر به شبكه و هاردديسك، بسيار آسان و روان عمل مي‌كند اما زماني كه بحث شبكه‌هاي بزرگ به ميان مي‌آيد، مجالي براي رقابت با UFS يا ext2 پيدا نمي‌كند.

5- درايورها
FreeBSD سيستم‌عاملي است كه هم قابليت نصب درايورهاي با سورس بسته يا همان درايورهاي باينري و هم درايورهاي با سورس‌باز را دارا مي‌باشد. اما متأسفانه بسياري از سازندگان سخت‌افزار خصوصاً آن‌هايي كه سخت‌افزار ارزان و نه‌چندان مرغوب اما با توليد انبوه را فراهم مي‌كنند، هيچ تمايلي براي ارايه درايورهاي خود تحت سيستم‌عاملي به غير از ويندوز ندارند و اين يكي از بزرگ‌ترين نقاط قوت ويندوز در برابر ساير سيستم‌عامل‌ها به‌شمار مي‌رود. در مورد لينوكس هم وضعيت متفاوتي حاكم است. اين سيستم‌عامل درايورهاي با سورس‌باز را بسيار خوب شناسايي و نصب مي‌كند اما بسياري از توليدكنندگان سخت‌افزار حتي آن‌هايي كه درايورهاي غيرويندوزي را به بازار ارايه مي‌دهند علا‌قه چنداني براي توليد درايورهاي با سورس‌باز نشان نمي‌دهند.

6- نرم‌افزارهاي كاربردي
تعداد نرم‌افزارهاي كاربردي تحت FreeBSD روزبه‌روز در حال افزايش است اما هنوز هم به فراواني نرم‌افزارهاي تحت ويندوز نمي‌رسد. در عين‌حال اين سيستم‌عامل قادر است برنامه‌هايي را كه براي برخي يونيكس‌ها مثل SCO يا براي لينوكس كامپايل شده‌اند را اجرا نمايد. مشابه همين وضع براي لينوكس هم وجود دارد با اين تفاوت كه لينوكس قادر نيست برنامه‌هاي كامپايل شده براي يونيكس يا FreeBSD را اجرا نمايد. در مورد ويندوز، ناگفته پيداست كه اكثر برنامه‌هاي كاربردي اصولاً براي اجرا در اين سيستم‌عامل طراحي و ساخت شده‌اند و ويندوز از لحاظ تعدد اين نوع برنامه‌ها هيچ كمبودي ندارد و در اين زمينه تكتاز ميدان است.

7 - محيط توسعه

8 - نرم‌افزارهاي رايگان
در حوزه سيستم‌عامل FreeBSD و لينوكس، هزاران برنامه كاربردي خوب و رايگان با سورس‌باز وجود دارند كه روز به روز هم در حال افزايش هستند. هزاران گيگابايت برنامه به عنوان نرم‌افزارهاي GNU ارايه شده‌اند كه به صورت مجاني قابل نصب و اجرا بر روي هر دو سيستم‌عامل مذكور مي‌باشند. به علاوه اين‌كه خود FreeBSD يك كتابخانه منحصربه‌فرد و مخصوص به نام FreeBSD Ports Collection دارد كه به نظر بسياري از متخصصان، بهترين منبع براي دسترسي به نرم‌افزارهاي سورس‌باز مي‌باشد. در مورد لينوكس تعداد محدودي برنامه تحت عنوان Shareware به صورت رايگان وجود دارد، اما اين برنامه‌ها با سورس‌كد عرضه نمي‌شوند و در نتيجه امكان مانور را از برنامه‌نويسان و طراحان سيستم در جهت عيب‌يابي و بهتر كردن اين برنامه‌ها، سلب مي‌كند. براي ويندوز نيز برنامه‌هاي رايگان بسياري وجود دارند.

9 - پشتيباني
بسياري از شركت‌ها و سايت‌هاي اينترنتي مثل BSDi.com كار پشتيباني از FreeBSD را انجام مي‌دهند. تعداد زيادي از اين سرويس‌هاي مجاني هم از طريق گروه‌هاي خبري و پست‌الكترونيكي مثل question@freebsd.org قابل دريافت مي‌باشند.
در مورد لينوكس هم، اوضاع پشتيباني از اين سيستم‌عامل، خوب به نظر مي‌رسد. تمام توليدكنندگان لينوكس مثل ردهت، مندريك و ديگران بازار رقابتي را در ارايه پشتيباني به مشتريان خود درست كرده‌اند. در مورد ويندوز هم اوضاع چندان بد به نظر نمي‌رسد. اما باز هم بسته بودن سورس‌كد در اين سيستم‌عامل باعث شده تا مقوله پشتيباني هم به صورت انحصاري و توسط سازنده‌اش يعني مايكروسافت و آن هم بيشتر از طريق تلفن و با تأخير زماني انجام شود.

10 - قيمت و هزينه
همان‌طور كه از نام FreeBSD برمي‌آيد، اين سيستم‌عامل كاملاً رايگان و از سايت freebsd.org قابل دريافت و نصب است. البته اگر بخواهيد هم مي‌توانيد با پرداخت تنها 40 دلار، يك بسته حاوي 4 سي‌دي اين سيستم‌عامل به علاوه چندين گيگابايت برنامه كاربردي را يك‌جا خريداري نماييد. در مورد لينوكس هم به غير از نسخه‌هاي Enterprise كه نسبتاً قيمت قابل توجهي دارند، بقيه محصولات متعلق به توزيع‌كننده‌هاي مختلف از قيمت بسيار مناسبي برخوردارند. اما ويندوز در اين مقايسه كمي گران به نظر مي‌رسد.

نتيجه‌گيري
با توجه به موارد ده‌گانه‌اي كه برشمرديم، درمي‌يابيم كه FreeBSD سيستم‌عاملي است كه مي‌تواند به عنوان سيستم‌عامل پايه سرورهاي قدرتمند و در شبكه‌هاي بزرگ مورد استفاده قرار گيرد. از اين نظر بد نيست كه آن را به عنوان انتخابي جديد، مورد بررسي بيشتري قرار دهيد.