اولین سایت افغانی آموزش لینوکس

اگر دقت کرده باشید همراه هر برنامه ای که نصب می شود که licence agreement وجوددارد که شما باید با زدن دکمه Yes آن را تایید کنید و اگر نه آن برنامه بر روی دستگاه شما نصب نخواهد شد ولی آیا تا حالا این توافقنامه را به خوبی خوانده اید به متن ترجمه شده زیر مراجعه کنید و ببینید که برای استفاده از ویندوز باید چه چیزی را تایید کنید آن وقت است که به اهمیت نرم افزار های آزاد مثل لینوکس پی خواهید برد . درست است که ما الان CD ویندوز را از هر مغازه ای پیدا می کنیم ولی فکر آینده باشیم اگر یک قانون جدید بیاید و ما مجبور به پرداخت پول هنگفت برای ویندوز باشیم باید چه کرد ؟؟؟؟

انکار آزادی ، چرا ؟
آیا نرم افزار های رایج در کشور ناقض آزادی هستند؟ تا چه حد با شرکت های نرم افزاری انحصار طلب آشنایی دارید ؟ نرم افزار آزاد چیست ؟ آیا از آزادی نرم افزار منظور همان رایگان بودن آن است ؟ صنعت نرم افزار به چه سمتی حرکت می کند ؟ این پرسش ها و سوالاتی از این قبیل مدتی نه چندان طولانی است که در جامعه ی نرم افزاری ایران مطرح شده اند، در این نوشته سعی شده در حد توان به این سوالات پاسخ داده شود.
تاریخچه ی حق تالیف (copyright):
موضوع حق تالیف از دیرباز مطرح بوده است ؛نویسندگان در آن زمان تمایل داشتند تا به عنوان نویسنده مطلب شناخته شوند. تا قرن پانزدهم کار چاپ و تکثیر کتب بسیار سخت و وقتگیر بود که البته بیشتر شامل کتب مذهبی بود که بوسیله ی راهبان نوشته می شد.
در قرن هفدهم به علت گسترش صنعت چاپ و همچنین ارزانی آن کپی های غیر مجاز از کتب رواج زیادی پیدا کردند؛ به همین دلیل پادشاه انگلستان تصمیم به آن گرفت که بر تکثیر کتب نظارت شود از آن زمان بود که کتب مجوز دار منتشر شدند.
تازمانیکه فن آوری دیجیتال بوجود نیامده بود سیستم کپی رایت به خوبی با صنعت چاپ رشد می کرد و به عنوان عامل پیشرفت و ترقیب ناشران و نویسندگان محسوب می شد ولی این رشد با بوجود آمدن فن آوری دیجیتال همگونی خود را از دست داد زیرا این فن آوری بسیار انعطاف پذیر تر از صنعت چاپ بود،یعنی به عنوان مثال تکثیر محصولات دیجیتال بسیار آسان شده بود . لذا شرکت های رایانه ای مجوز های حق تالیفی را برای محصولات خود تدوین کردند که بسیار یکطرفه ، سخت و بی رحمانه بود .
بررسی مجوز Microsoft EULA :
در اینجا به بررسی چند بند انتخابی ازیک مجوز که به همراه Windows XP ارایه شده می پردازیم، که موضع شرکت رایانه ای تولید کننده ی آن را مشخص می کند.
• شما مجازید یک نسخه از محصول را بر روی یک رایانه مانند یک ایستگاه کاری پایانه یا دیگر ابزار ها نصب کرده، استفاده کرده ، مورد دسترسی قرار داده ، نمایش دهید .
• محصول نباید در آن واحد با بیش از یک پرازنده در هر ایستگاه کاری استفاده شود .
• شما حق ندارید به غیر از نرم افزار هایی مانند NetMeeting ، Assistance Remote و Remote Desktop از محصول برای اجازه دادن به هر ابزاری برای دستیابی ، استفاده ، نمایش یا اجرای دیگر نرم افزار موجود بر روی ایستگاه کاری استفاده نمایید و همچنین حق ندارید به هیچگونه ابزاری اجازه دهید از رابط کاربری محصول یا خود محصول استفاده کند مگر آنکه خود آن ابزار نیز دارای مجوزی جداگانه باشد.
• شما مجازید نسخه ای از نرم افزار را بر روی یک وسیله ذخیره سازی اطلاعات از قبیل یک سرور شبکه تنها به منظور نصب یا اجرا کردن بر روی رایانه های ایستگاه کاری خود در یک شبکه داخلی ذخیره یا نصب کنید؛ در عین حال شما موظفید برای هر ایستگاه کاری مجزا که بر روی / یا از طریق آن محصول نصب یا استفاده شده مورد دسترسی قرار گرفته ، نمایش داده شده یا اجرا می شود ، مجوزی اضافه تهیه کنید . یک مجوز برای محصول نمی تواند در آن واحد برای ایستگاه های کاری مختلف مورد استفاده قرار گرفنه یا به اشتراک گذاشته شود.
• ارتقا برای استفاه از محصولی که به عنوان ارتقا شناخته می شود ابتدا باید محصول فعلی شما به عنوان دارای صلاحیت برای ارتقا شناخته شود . پس از ارتقا شما حق ندارید از محصولی که مبنای صلاحیت ارتقا را ایجاد کرده استفاده کنید .
• شما مجازید محصول را به رایانه ای دیگر در ایستگاه کاری خود منتقل کنید؛ پس از انقال شما باید محصول را کاملا از رایانه ی قبلی حذف کنید.
• شما مجاز نیستید این محصول را اجاره داده ، قرض داده یا از آن برای میزبانی خدمات برای اشخاص ثالث استفاده کنید .
• شما مجاز نیستید این محصول را مورد مهندسی معکوس ، دی کامپایل کردن و جداسازی((Disassemblyقرار دهید مگر و فقط مگر تا حدی که به صورت واضح توسط قوانین قابل کاربرد که این محدودیت ها نقض نکنند اجازه داده شده است.
با در نظر گرفتن مجوز بالا و عباراتی مثل«حق ندارید به اشتراک بگذارید» یا «حق ندارید انتقال دهید »و... متوجه می شویم که با نرم افزار مثل یک کالای مادی برخورد شده که این کاملا غلط است ؛ به عنوان مثال فرض کنید شما در حال میل کردن غذا هستید و ناگهان شخصی از راه برسد و تمام آن را بخورد مسلما شما اعتراض می کنید زیرا به شما ضرر رسیده و این ضرر دقیقا به همان اندازه است که آن شخص سود برده در حالی که در مورد نرم افزار و چیز های مشابه به آن مثل کتاب وضع قدری فرق می کند زیرا مثلا وقتی شما برنامه ای را تغییرمی دهید ویا آن را با دوستتان به اشتراک می گذارید مسلما تاثیر مثبتی که این عمل برای دوستتان دارد قابل مقایسه با تاثیری که از این عمل به دارنده ی نرم افزار ( یعنی شما ) می رسد نیست.
نکته ای دیگر که باید به آن اشاره کرد این است که وقتی جنسی اعم از مادی(مثل غذا) یا غیر ماده(مثل کتاب) فروخته می شود منطق حکم می کند که دیگر فروشنده حق دخالتی در مورد نحوه ی استفاده از آن را نداشته باشد که همان طور که ملاحظه کردید بیشتر مجوز بالا در مورد بعد از خرید محصول بود!
با توجه به مطالب فوق به این نتیجه می رسیم که باید تجدید نظر هایی در مورد حقوق مصرف کننده انجام گیرد . تعریف نرم افزار آزاد را در ادامه بیان خواهم داشت تا بطور واضح نشان دهم که چه مواردی در مورد یک نرم افزار خاص باید صدق کند تا به عنوان یک نرم افزار آزاد تلقی شود . نرم افزار آزاد در مورد آزادی کاربران برای اجرا ،کپی،توزیع ، بررسی ، تغییر و بهبود دادن نرم افزار می باشد . بطور دقیق تر نرم افزار آزاد به چهار نوع آزادی برای کاربران اشاره دارد:


۱. آزادی برای اجرای برنامه به هر منظوری.
۲. آزادی برای مطالعه و بررسی چگونگی عملکرد برنامه و تغییر آن برای نیاز خود (دسترسی به کد منبع یک پیش شرط برای این آزادی می باشد).
۳. آزادی برای توزیع مجدد کپی هایی از آن ، بنابراین شما می توانید به اطرافیان خود کمک کنید.
۴. آزادی برای بهبود برنامه و انتشار این تغییرات برای عموم بنابراین تمام مردم از آن بهره می برند (دسترسی به کد منبع یک پیش شرط برای این آزادی می باشد).
با توجه به آزادی های مذکور شما قادرید آشکارا و آزادانه با سایر افرادی که نرم افزار تولید می کنند همکاری و مشارکت کنید و نیز از چگونگی کارکرد نرم افزار مطلع شوید و آن را به دیگران بیاموزید و همچنین می توانید هنگامی که برنامه با مشکلی مواجه می شود برنامه نویسان دلخواه خود را برای تعمیر استخدام کنید .
مزیت منبع باز بودن نرم افزار آزاد:
تعدادی از افراد (خصوصا آنهایی که عادت دارند نرم افزار را از یک فروشنده بزرگ خریداری کنند) تصور می کنند که محصولات به صورت منبع باز به مزاحمین کامپیوتر امکان می دهد منافذ ورود به سیستم را پیدا کرده و از آنها سوء استفاده نمایند به همین دلیل بر این باورند که محصولات به صورت منبع باز ایمنی کمتری دارند .
اولین بخش این نظر درست است ولی عقیده ی آنها درست نیست. این که منافذ امنیتی یک محصول در منبع باز زودتر آشکار می شوند صحیح است ، دلیل این امر آن است که کد منبع آن قابل خواندن و آنالیز شدن می باشد و آسیب پذیری ها به راحتی تشخیص داده می شوند و به خاطر همین وضوح ، نقاط ضعف سریعا برای برنامه نویسان آشکار می گردد و آنها می توانند در جهت رفع مشکل تلاش کنند .
وب در خدمت افرادی است که محصولات دارای منبع عمومی را نصب می کنند آن را به کار می برند و آزمایش می کند و سوالات و تجربیات خود را در گروه های خبری عمومی و حوزه های بحث مطرح می نمایند. محصولی که به صورت منبع باز است نقاط ضعف آن به سرعت مشخص می شود و صحبت های زیادی در مورد آن مطرح می گردد. بدین ترتیب توجه برنامه نویسان به این ضعف ها جلب می شود . برخی از کاربران خودشان مشکل را بر طرف می کنند و کد حاصله را برای تلفیق با محصول اصلی در دسترس عموم قرار می دهند.
نمی توان یک مشکل عمده را در این نرم افزار ها پنهان کرد؛ بدین ترتیب نقص امنیتی به حال خود گذاشته نمی شود و برنامه نویس چاره ای ندارد مگر اینکه سریعا راه حلی برای آن پیدا کند این حالت را با محصولاتی مقایسه کنید که کد منبع آنها (وحتی گاهی اوقات مشخصات فرمت فایل یا کارایی) در اختیار بیگانه ها قرار نمی گیرد و فقط دسته ای از برنامه نویسان داخلی به اطلاعات دسترسی دارند بدین ترتیب مدت زمان بیشتری طول می کشد تا مشکلات بروز کنند و رفع شوند و وقتی یک نقص امنیتی کاربران زیادی را تحت تاثیر قرار دهد نتیجه ی امر مصیبت بار خواهد بود.
در ضمن نگاه دنیای حرفه ای رایانه به این مطلب نیز چنین است یک اصطلاح رایج بین برنامه نویسان سازمان فضایی ایالات متحده ، ناسا این است که:«نرم افزار بدون کد منبع نرم افزار نیست».آنها برای روشن شدن مطلب بیان می دارند که «ما احتیاجی به برنامه ای با امنیت بالا نداریم حتی به برنامه ای با امنیت بسیار بالا هم نیاز نداریم بلکه ما به نرم افزار منبع بازی نیاز داریم که خودمان بتوانیم به آن امنیت فوق العاده بالا ببخشیم» از نظر آنها هیچگاه شرکت های نرم افزاری نمی توانند برنامه ای را تولید کنند که صد در صد پاسخگوی مصرف کننده باشد .واقعا نیز چنین است خواه این موضوع در مورد سازمانی مثل ناسا باشد ، خواه در مورد یک نرم افزار معمولی که در دسترس عامه مردم قرار می گیرد.
آیا این حقوق بر اوضاع اقتصادی تولید کنندگان تاثیر گذار است ؟
در پاسخ به این سوال باید در ابتدا ذکر کنم که ثروتمند شدن از طریق تولید نرم افزار خواه به صورت غیر آزاد خواه آزاد نیازمند تلاش و ابتکار و نوآوری است . و نیز باید خاطر نشان کنم که تولید نرم افزار آزاد منافاتی با تجاری بون نرم افزار ندارد و فقط پاسخگویی بیشتر به نیاز مصرف کننده است . در بازار نرم افزار آزاد شما می توانید کپی از نرم افزار را تهیه نمایید که ممکن است حتی برای آن هزینه ای پرداخت نکنید اما تولید کنندگان نرم افزار در مقابل ارایه ی خدمات و یا اختصاصی کردن پروژه برای شما می توانند کسب در آمد کنند .